Nemačka

Zora Berlinske republike

Nemački parlament zasedao prvi put u obnovljenoj zgradi Rajhstaga

Nemački parlament se prošlog utorka prvi put sastao u obnovljenoj zgradi Rajhstaga u Berlinu. S jeseni će redovno tamo zasedati, tako da javnost već odbrojava poslednje dane Bonske republike koji će se poklopiti s početkom XXI veka. Deceniju posle pada Berlinskog zida i ujedinjenja dve nemačke države, ovim činom kao da se konačno završava poluvekovni prekid kontinuiteta u nemačkoj istoriji. Poluvekovna podela počinje da bledi. Nastupa Berlinska republika, a kakva će biti - o tome sada može samo da se nagađa.

Socijaldemokratski kancelar Gerhard Šreder potrudio se da uveri svet da novo poglavlje u nemačkoj istoriji vezano za povratak u Berlin istovremeno označava dalje produbljivanje i širenje povezivanja u Evropi. "Selidba u Berlin, geografsko približavanje parlamenta i vlade bliže našim poljskim susedima čini prepoznatljivim značaj Berlina kao okretnice između zapada i istoka, kao spone u evropskom ujedinjenju", rekao je Šreder na prvoj sednici u Rajhstagu.

Samo otvaranje preuređene zgrade ličilo je - prema jednom od mišljenja u štampi - zbog odsustva svake pompeznosti, na svečanost povodom puštanja u pogon nove okružne štedionice. Predsedniku Bundestaga (saveznom parlamentu je, naravno, ostao zvaničan naziv nemačke skupštine) Volfgangu Tirzeu, bivšem istočnonemačkom disidentu, veliku kartonsku maketu ključa zgrade uručio je lično Norman Frejzer, slavni britanski arhitekta. Nekadašnju metalnu kupolu Rajhstaga zamenio je staklenom, čime je zdanje dobilo ne samo više svetla u unutrašnjosti već i prepoznatljiv simbol nastojanja posleratne Zapadne Nemačke da vodi "prozirnu" politiku, dostupnu oku svakog građanina, za razliku od tradicija pruskog militarizma i autoritarnosti koja je iznedrila nacizam. Stakleno zvono na neoklasicističkoj fasadi trebalo bi da postane simbol sadašnje nemačke demokratije. Na duži rok možda će i uspeti da potisne prizor paljevine Rajhstaga iz 1933.godine, koji se urezao u kolektivnoj svesti ne samo Nemaca kao početak kataklizme koje se okončala tek dvanaest godina kasnije.

USELJENJE: Nemački parlament se uselio u svoje staro zdanje u trenutku kada je Evropu zahvatio prvi "pravi" rat - između država - posle 1945.godine. Nemačka, čija se samosvest punih pola veka zasnivala na zaveštanju da "nikada više s nemačkog tla neće poteći rat", ne samo da učestvuje u tom ratu već s njenog tla poleću američki i britanski bombarderi obrušavajući se na Srbiju i Crnu Goru. Beograd je treći put u ovom veku na udaru nemačke oružane sile - iako, kako se kancelar Šreder predano trudi da ukaže, s minimalnom snagom. Po pravilu u toku jednog dana najviše četiri nemačka "tornada" uzleću sa polazišta u Pijaćenci i Avijanu, što čini jedan do dva odsto ukupne udarne sile koju NATO primenjuje. Ipak, uprkos svom zalaganju političke klase, sa izuzetkom Partije demokratskog socijalizma nekadašnjih istočnonemačkih komunista, da uveri stanovništvo da Zapad nije imao izbora i da ne napada, već, kako je sasvim ozbiljno izjavio "zeleni" šef diplomatije Jozef Fišer, zapravo se brani, stanovništvo je duboko uznemireno i u strahu da će plamen rata na kraju obliznuti i Nemačku.

Minhenski sociolog Ulrih Bek kritikovao je vladu što nastoji da napad na Srbiju i Crnu Goru prikaže kao "produžetak morala drugim sredstvima". Istina je da kancelar Šreder kao i drugi pripadnici političkog "establišmenta" ponavljaju da baš zbog svoje istorije Nemačka mora da se istakne u borbi protiv masovnog kršenja ljudskih prava, a za demokratiju i uvažavanje prava.

SVEČANOST I NIJE BILA MOGUĆA: U svom prvom govoru u Rajhstagu kancelar se oslonio na albanskog pisca Ismaila Kadarea koji je pozdravio vojnu intervenciju NATO-a na Balkanu kao "novu stranicu u svetskoj istoriji", u kojoj nije reč o "materijalnim interesima već o načelima: o odbrani prava i opstanka najsiromašnijeg naroda na kontinentu". Šrederu se posebno dopala Kadareova misao da se događa "osnivački akt" nove Evrope i nadovezao se na nju ističući neophodnost zasnivanja "Evrope ljudi i ljudskih prava". Urednik minhenskog liberalnog dnevnika "Zidojče cajtung" Heribert Prantl bio je među retkima koji su upozorili kancelara da nova Evropa nikako ne može da se zasnuje u kulisi padajućih bombi i razaranja. Prantlu je ozbiljno zasmetala ta kancelarova misao, ali je pozdravio ostatak prve sednice Rajhstaga u ujedinjenoj Nemačkoj, posebno trezvenu i "radnu" atmosferu useljenja parlamenta u svoj prvobitni dom.

Velika svečanost i nije bila moguća jer se svuda oko zgrade Rajhstaga iz sve snage gradi i proći će još godine pre nego što područje između tog zdanja i Potsdamskog trga, gde se posle uništenja Hitlerovog bunkera 1945. protezao najgori deo Berlinskog zida, ponovo poprimi prestonički oblik. Nova zgrada vlade neće biti gotova još godinu-dve. Sednice kabineta u Berlinu još će se zadugo održavati u zgradi nekadašnjeg istočnonemačkog saveta ministara, koju, doduše, Šreder i drugi zapadnonemački političari poznaju iz dana kada su dolazili da "omekšavaju" šefa države i partije Eriha Honekera nudeći mu pare u zamenu za popuštanje stega u Nemačkoj Demokratskoj Republici.